Reisverslag 1997 – vrijwilliger aan het woord

Ja, het moet ergens tussen 1997/98 geweest zijn tijdens een rit met 4×4’s voor gehandicapte kinderen in de Flevopolder, dat er een briefje tussen de ruitenwissers gestopt zat met het verzoek of ik genegen was om eens mee te gaan naar het voormalig oorlogsgebied in Joegoslavië om daar hulpgoederen heen te brengen met 4×4 auto’s met flinke aanhangers.
Ik moest dan contact opnemen met de heer Kees Homans van de stichting Bosna in Brummen. Die persoon regelde de transporten richting Kroatië, wat hij al verschillende keren had gedaan, maar dat ging niet zomaar: er moesten nogal wat documenten ingevuld worden en bij de grenzen moesten er ook nog weer loodjes op de wagens. Na wat heen en weer gepraat ook met de vrouw heb ik toen besloten om zo’n hulptransport eens mee te gaan maken en allemaal voor eigen rekening zonder sponsorhulp. Ach ja, het was per slot van rekening toch voor de arme medemens en het was nog een avontuur ook, laten we eerlijk zijn, zo’n 1.600 km van huis.
Toen ik in Brummen aankwam was ik niet de enige. Er waren ongeveer 4 of 5 auto’s bemand met twee personen die de rit zouden maken, waaronder Hans Uitdenbogerd (de man van het briefje onder de ruitenwisser). Kees zou met mij rijden, omdat ik alleen was. Na de kennismaking en de koffie gingen we meteen laden op verschillende plekken en zelfs in de kelder van het plaatselijke gemeentehuis had hij een hele kledingopslag, allemaal in plastic zakken. In de kortste keren met zoveel handen was de boel snel ingeladen en konden wij nog even naar de chinees voor we gingen slapen in een of ander verenigingsgebouw, ja in een slaapzak op de grond, dan konden we alvast een beetje wennen aan de armoede aldaar.
‘s Morgens om 4 uur vertrokken we in colonne naar Kroatië, eindbestemming Vukovar, met een gangetje van ongeveer 90/95 km per uur en de 1e halte was Würth aan de Donau, hotel Rosenhof, waar het eten goed was en je kon slapen op ’n spijkerbed (de lakens leken wel van schuurpapier), maar het was goedkoop, ongeveer 35 gulden.
De 2e dag na een goed ontbijt rond 6 uur weer op pad en naar de grenzen. De eerste was Oostenrijk-Slovenie, even de doorvoerpapieren humanitair transport laten zien en op naar de volgende, dat was Slovenië-Kroatië, daar gaven we dan een paar pakken koffie af aan het personeel van het expeditiekantoor (en kregen we korting) en dan naar de douane de papieren afstempelen en loodjes op de aanhangers. Zo, nu konden we door via de oude weg (tegenwoordig is het een moderne tolweg) naar Vukovar en dat was een heel eind.
Een stuk voorbij Zagreb, waar de dorpen als een lint aan elkaar geregen liggen in een heuvelachtig gebied, zagen wij algauw de verschrikkingen van de voorbije oorlog: veel kapotgeschoten huizen en karige boerderijtjes met weinig of geen vee en armoedig geklede mensen en oude Oost-Europese auto’s en veel boertjes met paard en wagen en oude tractoren en dat ging zo door tot in Vukovar, waar echt veel kapot geschoten was. Daar was ook onze ontvangende partij, een of andere rooms-katholieke stichting die de boel weer verdeelde onder de hulpbehoevenden via een kaartenbaksysteem en dat ging volgens mij eerlijk.
Als je daar dan voor het eerst komt en je overziet dan zo’n situatie en je hoort al die verschrikkelijke verhalen van wat mensen en zelfs buren waar ze vroeger goed mee omgingen elkaar aan kunnen doen, omdat ze een bepaalde kant moesten kiezen, dan vraag je jezelf af of je ook zo zou kunnen zijn, gedwongen door etnische komaf of overheden.
Het slapen deden wij in meegebrachte slaapzakken en eventuele bedden die aanwezig waren en in ter beschikking gestelde gebouwen met of zonder oorlogsschade.
Op de terugweg hebben wij nog een Roma-dorpje bezocht, genaamd Kotariba. Die mensen leefden in de uiterwaarden van de rivier de Sava in erbarmelijke omstandigheden. Daar heb ik grote kerels zien huilen. Wij kwamen aanrijden via een dijk, daar gingen wij linksaf een begroeid pad op met kuilen en plassen, toen stonden wij ineens voor een soort Indiaans dorpje vol met hutten en tenten. Daar woonden ongeveer zo’n 50 à 60 mensen die leefden van ja wat….en kleine kinderen die op blote voetjes door het water en de bagger liepen. Ja, daar hebben we ook nog heel wat kleertjes, schoeisel en voedsel zoals blikgroenten en soep weggegeven, dat was echt nodig. Ik kan me nog goed herinneren dat er een vrouw bij ons vandaan liep met ’n blik soep dat ze op de een of andere manier had open gekregen en dat ze koud aan het opsouperen was. Dat dat soort dingen raakte je.
Door het contact onderling zijn er andere groepen ontstaan die ook weer op hun eigen manier hulp wilden bieden aan de hulpbehoevenden, zo ook een groep uit Valburg die met grote vrachtauto’s naar een bepaalde plek wilde, waarvan zij dachten dat de nood hoog was. Zo ben ik een keer met hun mee geweest als chauffeur op ’n Daf opleggercombinatie met 25 ton aan allerlei spullen, zoals conserven, kleding ,wc-potten en zelfs bouwmaterialen. Toen werd het onderweg nog een beetje spannend. Het was nacht en wij hadden net een smalle weg van ongeveer15 km afgelegd door ’n dicht bos, toen we na een flauwe bocht ineens voor ’n brede rivier stonden waarover een geniebrug lag met ’n waarschuwingsbordje toegestaan gewicht 20 ton. Ja, daar sta je dan met je 40 ton. Moet je dan 15 km achteruit rijden, want we konden daar niet keren of het toch maar wagen en na ampel overleg en met de gedachten dat er ook wel tanks (40/50 ton) over gingen, hebben we de gok maar genomen en zijn zonder schakelen en schokken rustig naar de overkant gereden. Hè hè, dan ben je toch blij dat je het hebt gered, en zo hebben we meer situaties gehad, teveel om op te noemen.
In 2000 werd ik benaderd door Hans, die inmiddels van Rotterdam naar Noord-Holland was verhuisd, met de vraag, of ik mee wilde doen aan een door hem en enkele andere Noord-Hollanders op te richten goede-doelenstichting Humaned om met geld, goede raad en goederen een stichting in Kroatië in de stad Slavonski Brod te helpen ondersteunen. Daar heb ik toen mee ingestemd en inmiddels ben ik nu al 14 jaar bij deze stichting met veel voldoening en plezier betrokken. De stichting aldaar genaamd Tri Andela (De Drie Engelen) doet veel goeds onder de armen en andere mensen die na de oorlog tussen de wal en het schip zijn geraakt. Vergeet ook niet de hoge werkloosheid (op het ogenblik 40%) en daarom valt het nog steeds niet mee om daar de eindjes aan elkaar te knopen en zeker niet voor de bejaarden waar het centrum Tri Andela nu voor bezig is om een verzorgingshuis voor te gaan bouwen in het dorpje Poljanci, want er is in Slavonski Brod een tekort aan 300 plaatsen.
Voor dat verzorgingshuis zijn nu alle vergunningen rond en betaald. Wij hebben zelfs een exploitatieberekening gemaakt voor ongeveer 35 bewoners, zodat zij zouden kunnen gaan draaien als het er staat, maar de banken aldaar willen niet meewerken. Het zou mooi zijn als er iemand ’n ton of 5 aan euro’s in zo’n project zou steken, want als het er staat krijgen zij per bewoner ’n bedrag van de staat waar zij van kunnen draaien en ook nog werkgelegenheid kunnen creëren voor de omgeving.
Nou zijn wij niet voor één gat te vangen en helpen ook nog andere groepen mensen met de hulp van ’n Hollander genaamd Rene Pronk, die ter plekke woont en sinds ’n paar jaar 2x per week oudere mensen bezoekt die in de steek worden gelaten door de overheid, omdat ze van oorsprong Servisch zijn en die hij van de eerste levensbehoeften voorziet. Zo bevoorraden wij hem weer van de nodige middelen en goederen om zijn werk te kunnen verrichten. Wij gaan dan ook gemiddeld 2x per jaar met hem mee om die mensen te bezoeken en dat gaat niet altijd van ’n leien dakje, zoals te zien is in een voorgaande fotoreportage met ’n grote 4×4 pickup volgeladen met spullen over en door smalle bospaadjes en besneeuwde heuvels en zelfs te voet om de mensen van het hoognodige te voorzien.
Al die jaren dat ik nu met de mensen van stichting Humaned samenwerk heb ik er veel plezier en voldoening in om dit te doen. Het is avontuurlijk, gezellig en heb ik altijd het gevoel dat ik het leven van ’n ander weer een beetje draaglijker heb kunnen maken.
Voelt U zich aangesproken door dit beknopte verhaal en beschikt U over de middelen en benodigdheden om dit ook eens mee te maken, dan kunt U altijd contact opnemen met stichting Humaned. Misschien past het ook wel bij U.

Walter van Abswoude